Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της θρησκείας (Μέρος Β') Ημερομηνία:
Σήμερα 11/11/2025, 10:28 - Εμφανίσεις: 12
Μια λέξη πρωταρχικής σημασίας στο θρησκευτικό λεξιλόγιο των αρχαίων Ελλήνων είναι το επίθετο ιερός (λατινιστί sacer), το οποίο δηλώνει κατά κανόνα αυτόν που ανήκει ή τρόπον τινά σχετίζεται με τους θεούς, αλλά και αυτόν που τελεί υπό την προστασία του θεού.
Το ουδέτερο γένος του επιθέτου, ουσιαστικοποιημένο, στον μεν ενικό (ιερόν) έχει την έννοια του τεμένους ή του ναού, στον δε πληθυντικό (ιερά) έχει τη σημασία των προσφερόμενων θυσιών (σφαγίων ή θυμάτων), αλλά και των θρησκευτικών τελετών (ιερουργιών).
Παράγωγα τού εν λόγω επιθέτου είναι οι λέξεις ιερεύς/ιέρεια (ο επιτελών/η επιτελούσα τις θυσίες) και ιερείον (το ζώο προς θυσία ή σφαγή).
Εξάλλου, στο αρχαιοελληνικό θρησκευτικό λεξιλόγιο περιλαμβάνονται το επίθετο ευσεβής (ευ+σέβω) και το ουσιαστικό ευσέβεια (παράγωγο του πρώτου), που δηλώνουν το σεβασμό προς τους θεούς, τη θρησκευτική ευλάβεια (λατινιστί pietas).
Τα εντελώς συνώνυμα ρήματα σέβω και σέβομαι έχουν την έννοια τού λατρεύω, θρησκεύομαι, ευλαβούμαι, αισθάνομαι θρησκευτικό φόβο ή συστολή ενώπιον του θεού.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι χρήσεις του επιθέτου όσιος, ενός όρου που συναντάται με διάφορες έννοιες, ενίοτε αντικρουόμενες.
Η λέξη αυτή –σε αντιδιαστολή και σε αντίθεση προς το ιερός– σημαίνει κατ’ αρχήν ό,τι δεν έχει αφιερωθεί στους θεούς (επομένως, αυτό που δεν τους ενδιαφέρει και δεν τους προσβάλλει) και, κατά συνέπεια, είναι προορισμένο για τον άνθρωπο.
Έτσι, τα ιερά και όσια ήταν η ιδιοκτησία (τα κτήματα) θεών και ανθρώπων, ενώ το όσιον χωρίον ήταν ο τόπος που δεν είχε παραχωρηθεί στους θεούς, εκείνος άρα στον οποίον επιτρεπόταν να εισέλθουν οι κοινοί θνητοί.
Επιπλέον, γνωρίζουμε ότι η αθηναϊκή Εκκλησία του Δήμου καταπιανόταν στις συνεδριάσεις της τόσο με τα ιερά (θέματα που αφορούσαν παραδοσιακές τελετές, θυσίες κ.λπ.) όσο και με τα όσια (τα εγκόσμια ζητήματα, τα μη θρησκευτικά).googletag.cmd.push(function() { googletag.display("300x250_m1"); }); *Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο ναός του Ολυμπίου Διός στο κέντρο της Αθήνας.