Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Μεταφραστικές συναντήσεις κατά την αρχαιότητα (Μέρος ΣΤ')

Όπως προαναφέραμε, η οδηγία του Ιερωνύμου για την κατά λέξη απόδοση (verbum e verbo) των κειμένων των Ιερών Γραφών κατέστη –προϊόντος του χρόνου και χάρη στο υψηλό κύρος της Βίβλου κατά την ύστερη αρχαιότητα– ο κανόνας για το σύνολο σχεδόν των μεταφράσεων, τόσο θρησκευτικού όσο και κοσμικού χαρακτήρα.

Η νέα κυρίαρχη αντίληψη, η σαφής δηλαδή μετατόπιση του ενδιαφέροντος στην κατά λέξη μετάφραση, διαμορφώθηκε και ως απόρροια της ανάγκης να εκφραστεί, σε ορισμένα τουλάχιστον είδη κειμένων, η απόλυτη και ανόθευτη αλήθεια τους, κάτι που θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο όταν ο μεταφραστής δίνει όλο του το βάρος στο γνωστικό πεδίο (στη γνώση των πραγμάτων) και όχι στο κομψό ύφος.

Το καινούριο αυτό ιδανικό αποτυπώθηκε με ανάγλυφο τρόπο κατά τον 7ο αιώνα, σε κατά λέξη μεταφράσεις από την ελληνική στη λατινική, τη συριακή και την αρμενική.

Με άλλα λόγια, κύριο χαρακτηριστικό της μεταφραστικής πρακτικής –αλλά και της λογοτεχνίας εν συνόλω– κατά την ύστερη αρχαιότητα υπήρξε η μετατόπιση από το σημαινόμενο προς το σημαίνον, δηλαδή από την έννοια προς τη γλωσσική μορφή με την οποία αυτή διαφαίνεται.

Βασική προτεραιότητα του μεταφραστή ήταν πλέον τα εκφραστικά μέσα και όχι τα νοήματα ενός κειμένου, καθώς και ο τεμαχισμός του έως την ελάχιστη συνθετική μονάδα του.

Η άλλοτε υποτιμημένη μέθοδος της πιστής μετάφρασης προσέλαβε χαρακτήρα τιμητικό και έγινε ο κυρίαρχος κανόνας.

Συνοψίζοντας όλα τα ανωτέρω, θα μπορούσαμε να κρατήσουμε στη μνήμη μας ότι κατά την αρχαιότητα κατεγράφη μια πλήρης αντιστροφή του μεταφραστικού ιδεώδους, του μεταφραστικού ύφους.

Από την ελεύθερη απόδοση οδηγηθήκαμε σταδιακά στην κατά λέξη μετάφραση, καθώς δόθηκε προτεραιότητα στο κείμενο και όχι πλέον στον αναγνώστη, δόθηκε έμφαση στο σημαίνον και όχι πλέον στο σημαινόμενο.

Παράλληλα, οι τυπικές αποδόσεις επικράτησαν των δυναμικών αποδόσεων, ενώ τα πάσης φύσεως μεταφραστικά δάνεια έγιναν πολύ περισσότερα.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, σκίτσο όπου απεικονίζεται η σχέση μεταξύ σημαίνοντος (Lautbild) και σημαινομέ...

Πηγή/Περισσότερα: in.gr

Μείνετε σε επαφή μαζί μας:

Κάντε like κι ακολουθήστε τη σελίδα μας στο Facebook

Στο Twitter: Follow