Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου – Ο υλικός και πνευματικός πολιτισμός των Ινδοευρωπαίων (Μέρος Ε') Ημερομηνία:
7/2/2022, 10:12 - Εμφανίσεις: 110
Όπως είδαμε στα τέσσερα προηγηθέντα άρθρα της ενότητας που έχει αφιερωθεί στον υλικό και πνευματικό πολιτισμό των Ινδοευρωπαίων, η προσπάθεια αποκατάστασης του υλικού σκέλους τού υπό εξέταση πολιτισμού μέσω του λεξιλογίου μάς παρέχει κάποιες πληροφορίες πέραν εκείνων που έχουμε στη διάθεσή μας από την αρχαιολογική έρευνα.
Ένα άλλο πεδίο όπου έχουν στρέψει την προσοχή τους οι μελετητές του ινδοευρωπαϊκού πολιτισμού είναι αυτό της πνευματικής ζωής των Ινδοευρωπαίων, με άλλα λόγια οι ιδέες και οι πεποιθήσεις των ανθρώπων που μιλούσαν την ινδοευρωπαϊκή γλώσσα, καθώς και οι κοινωνικές δομές τους.
Στο πεδίο αυτό, δηλαδή στην προσπάθεια αποκατάστασης του πνευματικού πολιτισμού των Ινδοευρωπαίων μέσω του διαθέσιμου λεξιλογίου, η κατάσταση είναι ακόμα πιο δύσκολη.
Κι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ινδοευρωπαϊκή ορολογία που αφορά τον πνευματικό πολιτισμό παρουσιάζει πολύ μεγαλύτερη νοηματική διαφοροποίηση από γλώσσα σε γλώσσα απ’ ό,τι η αντίστοιχη ορολογία που σχετίζεται με τον υλικό πολιτισμό.
Πράγματι, ενώ αποκλείεται να υπάρχουν σημαντικές νοηματικές διαφοροποιήσεις στους όρους που κρατά μια γλώσσα εν συγκρίσει με τον υλικό πολιτισμό –κατά πάσαν πιθανότητα, μια κοινωνία που κρατά την ίδια τεχνολογία θα διατηρήσει και το αντίστοιχο λεξιλόγιο–, δε συμβαίνει το ίδιο με το λεξιλόγιο που αναφέρεται στον πνευματικό πολιτισμό, ίσως επειδή τα ιδεολογικά σχήματα και οι κοινωνικές δομές υπέστησαν με το πέρασμα χρόνου σαφώς ευρύτερες ερμηνευτικές διαφοροποιήσεις και αλλαγές.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα εν προκειμένω αποτελεί ο αρχαίος ελληνικός όρος ανεψιός (εξάδελφος), που παρουσιάζει ετυμολογική συγγένεια με όρους άλλων γλωσσών που σημαίνουν είτε «ανεψιός» είτε «εγγονός» (λόγου χάριν, η ετυμολογικά συγγενής λατινική λέξη nepos θα μπορούσε να σημαίνει είτε «εγγονός» είτε «ανεψιός»).
Σε περιπτώσεις όπως η προαναφερθείσα, που σχετίζεται με τη δομή της οικογένειας, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε μετά σιγουριάς το εάν η λέξη που εξετάζουμε είχε αρχικά τη μία ή την άλλη σημασία, ούτ...